مصالح ساختمانی

تامین سرپناه و محل مناسبی برای اسکان یکی از نیازهای اولیه بشر در تمامی مراحل تاریخ بوده و به همین علت تهیه مصالح ساختمانی مناسب از دیر باز همواره از جمله مشغله­های ذهنی و مورد توجه انسان بوده است. توسعه صنعتی، افزایش جمعیت و در نتیجه توسعه روز­افزون جوامع شهری و مناطق مسکونی در سال های اخیر موجب افزایش هرچه بیشتر ساخت و ساز و در نتیجه افزایش تقاضا برای مصالح ساختمانی بیشتر و مرغوب تر گردیده است. در گذشته بشر بدلیل ضعف تکنولوژی، برای تامین مصالح ساختمانی مورد نیاز عموما از امکانات طبیعی و سهل الوصول استفاده می کرد، اما امروزه همراه با پیشرفت تکنولوژی و بدلیل نیاز به کیفیت بهتر و مرغوبتر، استفاده از مصالح جدید بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. اختراع سیمان پرتلند در قرن نوزدهم و توسعه تولید صنعتی آن در اوایل قرن بیستم بهمراه توسعه کارخانجات تولید فولاد، امکان طراحی و ساخت سازه­های عظیم­تر و مستحکم­تر را با استفاده از این دو ماده ساختمانی صنعتی فراهم ساخته بگونه­ای که در حال حاضر بخش اعظم مصالح ساختمانی مورد مصرف در انواع ساختمانها را تشکیل می­دهند. در کنار این دو ماده اصلی، استفاده از مصالح جانبی دیگر همچون گچ، آهک، آجر، قیر و ... نیز افزایش یافته و استانداردهای سخت گیرانه ای برای کاربرد آنها تدوین گشته است. در کشور ما ایران نیز بهمراه توسعه شهری و نیاز به اجرای طرح های عمرانی، تقاضا برای مصالح جدید و با کیفیت بالا افزایش یافته است.

با توجه به ضرورت شناخت و کاربرد مصالح ساختمانی جدید و مرغوب در سالهای اخیر کتب، نشریات، مقالات و استاندارد های مختلفی در رابطه با این موضوع انتشار یافته که تدوین کتاب حاضر نیز گامی کوچک در این راستا محسوب می­گردد. این کتاب که بر اساس سر فصل­های درس مصالح ساختمانی دوره کارشناسی رشته­های مهندسی تدوین گشته در­بر­گیرنده ویژگی­های عمومی، روش تولید، مشخصات فنی و استانداردهای متعارف مصالح غیر فلزی مورد مصرف در ساختمان­ها می­باشد. در تدوین این کتاب سعی گردیده تا از استانداردهای معتبر بین­المللی همچون معیارهای انجمن استاندارد مصالح آمریکا  ASTM انجمن ادارات راه و حمل و نقل آمریکا DIN AASHTO آلمان، موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، و ... در کنار روش های رایج در تولید مصالح مختلف در کشور حداکثر استفاده لازم بعمل آید.

در تدوین فصول مختلف کتاب، بدوا مصالح ساده و طبیعی تشریح گردیده و مصالح مرکب و صنعتی در فصول میانی و انتهایی ارائه شده­اند. تسلسل مطالب کتاب بگونه­ای رعایت شده که مواد مورد نیاز برای ساخت مصالح مركب قبلا تشریح شده باشند. از آنجا که عملکرد و رفتار مصالح فلزی و غیر فلزی دارای تفاوت قابل ملاحظه می­باشند و با توجه به حجم زیاد مطالب در بخش مصالح غیر فلزی، بحث در مورد مصالح فلزی به مجلد جداگانه­ای از کتاب اختصاص داده شده است. بدیهی است که در کنار بحث نظری مطالب مندرج در این کتاب، و بمنظور درک بهتر و دقیق تر مطالب لازم است بخش عملی آن، یعنی آزمایش های مصالح ساختمانی، نیز آموزش داده شود.

مولف در تهیه مطالب کتاب حاضر سعی نموده است تا ضمن توجه و بهره گیری از کتب فارسی و لاتین موجود در این زمینه (بویژه آثار استاد فقید شادروان مهندس احمد حامی)، کمبودهای موجود در این آثار را نیز برطرف نماید.

 بدیهی است که علی رغم همه کوشش­های بکار برده شده این اثر نیز ممکن است همچون سایر آثار مکتوب با نواقص، خطاها و اشتباهاتی توام باشد که یاد­آوری آن از طرف خوانندگان محترم موجب سپاس نگارنده و رفع آنها در چاپهای بعدی کتاب خواهد گردید.

حسن رحیمی

اردیبهشت ۱۳۸۴