کتاب تزیینات وابسته به معماری ایران دوره اسلامی

 تزیینات وابسته به معماری ایران دوره اسلامی 

مقدمه

هنر جوهره‌ای است که در ذات هر ایرانی به فضل الهی به ودیعه نهاده شده‌است. به‌همین‌علت جلوه‌های هنر در تمام مظاهر و مقوله‌های زندگی ایرانی مانند: معماری، نقاشی، خط و کتابت، پارچه بافی، قالی و گلیم بافی، فلزکاری و سفالگری و… در طول تاریخ بروز و ظهور داشته و دنیایی از زیبایی و ذوق، خلاقیت و ابتکار را پدید آورده است.

یکی از مظاهر انعکاس هنر ایرانی در معماری این سرزمین است که در این کتاب هرچند به‌طور اجمال به بحث پیرامون آن پرداخته شده‌است.

هنرمند معمار ایرانی از ابتدا کار و از هنگام به‌کارگیری آجر که از مصالح اولیه احداث بنا بشمار می‌رفته زیباترین نقش‌ها و طرح‌ها را هنگام احداث دیوارها و پوشش گنبدها و ایجاد گوشواره‌ها و مقرنس‌ها و طاق‌نماها خلق کرده و در روند تکاملی آن با گره چینی، گل اندازی، گره سازی و آجرکاری خفته و راسته، شاهکارهای بی‌نظیری را به وجود آورده است.

هنگام استفاده از گچ یا خلق گچ‌بری‌هایی با نقوش هندسی، گیاهی، حیوانی و انسانی دنیایی از خلاقیت را که در دنیا بی‌نظیر می‌باشد آفریده و در استفاده از چوب برای پنجره‌ها و درها با بهره‌گیری از فنونی نظیر منبت، مشبک، معرق، کنده‌کاری، خاتم‌سازی و نقاشی روی چوب، اعجاز باورنکردنی را پدید آورده است.

برای تزیین بنا از کاشی‌هایی نظیر یک رنگ، هفت رنگ، معرق، طلایی و غیره و شیشه و آیینه در شکل‌ها و رنگ‌ها و ابعاد گوناگون، مدد جسته و دنیایی از زیبایی و خلاقیت و هنر را عرضه کرده و همه این‌ها به‌همراه حجاری‌های زیبا بناهایی را در جای‌جای ایران برپا و استوار کرده‌است.

بدون تردید تحقق این‌همه زیبایی و خلاقیت جز به مدد عشق به معبود امکان‌پذیر نبود، چراکه بیشترین جلوه آن‌ها را در مسجد و محراب و زیارتگاه می‌توان دید.

کتاب حاضر تلاشی است برای معرفی برخی از مظاهر و جلوه‌های این عشق الهی در کالبدی بنام بنا و هنری بنامه «هنر معماری» باشد که قبول افتد و در نظر آید.

پیش‌گفتار 

شکوه و زیبایی معماری ایران به‌ویژه در دوران اسلامی به تزیین و آرایش آن بستگی دارد. هنرهای والای اسلامی، از هنرهای تزیینی و کاربردی گرفته تا احداث زیباترین بناهای مذهبی دارای اهمیت و اعتبار ویژه‌ای است.

تزئیناتی چون آجرکاری، گچ‌بری، کاشی‌کاری، حجاری، منبت‌کاری آیینه‌کاری و نقاشی در تمامی ادوار اسلامی رواج داشته و در هر دوره‌ای با امکانات آن روزگاران پیشرفت کرده‌است.

هنرمندان این رشته از هنرهای اسلامی با بهره‌گیری از انواع نقوش، نظیر نقوش و طرح‌های گیاهی، هندسی و خطاطی بر روی انواع مصالح ساختمانی به معماری ایران اهمیت ویژه بخشیده‌اند.

هنرمندان از فروتنی حتی در بسیاری از موارد از ذکر نام خود هم بر روی آن خودداری کرده‌اند.

بناهای باقی‌مانده از دوران اسلامی مانند مساجد و مقابر، مدارس، کاخ‌ها، حمام‌ها و حتی پل‌ها دارای تزیینات گوناگونی است که معرف اهمیت این هنر در ادوار مختلف است.

تزئینات معماری توسط ایرانیان تکامل هنری عمده‌ای یافته است به‌طوری‌که در بسیاری از کشورهای اسلامی توسط هنرمندان ایرانی بناهایی با تزیینات مختلف انجام گرفت، این بناها به‌مرور ایام و با شیوه‌های متفاوت و خاص هر دوره در هر کشوری به اجرا درآمد.

در مجلد حاضر نویسندگان سعی کرده‌اند به‌طور اجمال آغاز توسعه و تکامل تزیینات گوناگون معماری ایران دوره اسلامی را همراه با طرح و تصاویر به علاقه‌مندان معرفی نماید.

کتاب تزیینات وابسته به معماری ایران دوره اسلامی

فهرست مطالب

مقدمه

پیشگفتار

آجرکاری

گچبری

کاشیکاری

جدول کاشی تاریخ دار

منبت کاری

آیینه کاری

خلاصه انگلیسی